معرفی مواد شیمیایی قابل اشتعال

کار با مواد شیمیایی قابل اشتعال تنها بخشی از کار عادی برای بسیاری از افرادی است که در آزمایشگاه مشغول به فعالیت هستند. کارکنان آزمایشگاه در طول دوران کاری خود در معرض طیف وسیعی از مواد شیمیایی قابل اشتعال قرار می‌گیرند که برای حفظ ایمنی باید به درستی نگهداری و استفاده شوند و سهل انگاری غیرعمدی می‌تواند منجر به حوادثی مانند آتش سوزی یا آسیب‌های جسمانی جبران ناپذیری شود. در نتیجه بهتر است با مواد شیمیایی اشتعال زا یا همان قابل اشتعال بیشتر آشنا شویم.

مواد قابل اشتعال چیست؟

همان طور که می‌دانید مواد شیمیایی به دسته‌های قابل اشتعال و غیر قابل اشتعال تقسیم می‌شود. در نتیجه به مواد شیمیایی که در درجه مشخص مشتعل می‌شوند و آتش می‌گیرند، مواد شیمیایی قابل اشتعال می‌گویند. این مواد بسیار خطرناک بوده و در صورت عدم نگه دارای درست موجب خسارات جبران ناپذیری می‌شوند.

مواد شیمیایی قابل اشتعال

حال که با مواد شیمیایی قابل اشتعال آشنا شدید به معرفی برخی از پر مصرف‌ترین مواد شیمیایی قابل اشتعال خواهیم پرداخت.

• استون

اولین مواد شیمیایی قابل اشتعال که به معرفی آن خواهیم پرداخت ماده شیمیایی استون است. این ماده شیمیایی که با نامپروپانون نیز شناخته می‌شود یک ماده شیمیایی بی‌رنگ با ترکیب عالی، قابل اشتعال و حلال است. از استون عموما به عنوان پاک کننده استفاده می‌شود و دارای نقطه اشتعال بسیار پایین منفی 20 درجه سانتی‌گراد است و به راحتی در دمای اتاق مشتعل می‌شود.

قرار گرفتن در معرض استون و مسمومیت

قرار گرفتن در معرض استون در صورت استنشاق، بلع یا تماس با چشم و پوست می‌تواند باعث مشکلات سلامتی حاد و مزمن شود. مسمومیت با استون، اگرچه نادر است، اما زمانی اتفاق می‌افتد که استون در بدن شما بیشتر از آن چیزی باشد که کبد شما بتواند تجزیه کند. یک حادثه آزمایشگاهی یا استفاده نادرست از استون می‌تواند به سرعت منجر به طیف وسیعی از مشکلات جدی سلامتی شود. علائم مسمویت شامل موارد زیر باشد:

• بی حالی
• لکنت زبان
• عدم هماهنگی
• سردرد
• تحریک چشم، بینی، گلو و ریه ها
• سرگیجه
• گیجی
• غش کردن

و اثرات مزمن سلامتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آسیب به کلیه، کبد و اعصاب
• نقائص هنگام تولد
• مسائل مربوط به تولید مثل
• احتمال کما

• بنزن

بنزن یک هیدروکربن است، به این معنی که فقط از اتم‌های کربن و هیدروژن تشکیل شده است و رایج‌ترین کاربرد این ترکیب شیمیایی آلی به عنوان واسطه در تولید سایر مواد شیمیایی است. بنزن محصول جانبی احتراق سوخت است و بیش از نیمی از بنزن تولید شده در جهان برای ساخت اتیل بنزن استفاده شده و از خود اتیل بنزن برای ساخت پلیمرها و پلاستیک‌ها استفاده می شود. بیش از 20 درصد از بنزن به تولید کومن می‌رود، که یک جزء مهم در تولید فنل استون است که سپس برای ساخت رزین‌ها و چسب‌ها استفاده می‌شود. این ماده شیمیایی قابل اشتعال دارای نقطه اشتعال 11.63- درجه سانتی‌گراد و بسیار قابل اشتعال است.

قرار گرفتن در معرض بنزن و مسمومیت

اگر بخارات بنزن استنشاق یا بلعیده شود، علائم خطر سلامتی ممکن است در عرض چند دقیقه یا چند ساعت آشکار که عبارت است از:

• خواب آلودگی
• سرگیجه
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• سردرد
• گیجی
• لرزش
• استفراغ
• تشنج

و اثرات مزمن سلامتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کم خونی
• مشکلات سیستم ایمنی
• مشکلات باروری
• سرطان خون

• متانول

یکی دیگر از مواد شیمیایی قابل اشتعال متانول است. متانول یک ماده شیمیایی قابل اشتعال است که امروزه انجام فرایند کاتالیزوری که شامل مونوکسید کربن، دی اکسید کربن و هیدروژن تولید می‌شود. اما در گذشته این ماده از تقطیر مخرب چوب تولید می‌شد به همین دلیل به الکل چوب نیز شناخته می‌شود. این ماده بسیار قابل اشتعال بوده و در دمای 11 تا 12 درجه سانتی‌گراد مشتعل می‌شود. این ماده در واقع یک ماده پایه برای تولید مواد شیمیایی دیگر است و برای تولید محصولات گسترده‌ای مانند: پلاستیک، رنگ، مواد منفجره و... استفاده می‌شود. نکته دیگر این که این ماده یک ماده حلال نیز به شمار می‌رود.

علائم مسمومیت با متانول

اثرات بهداشتی ناشی از مسمومیت با متانول ممکن است تا پس از یک دوره بدون علامت (1 تا 72 ساعت) قابل تشخیص نباشد و علائم شامل موارد زیر است:

• خواب آلودگی
• کاهش هوشیاری
• سردرد
• گیجی
• حالت تهوع
• استفراغ
• کوری
• نارسایی قلبی و تنفسی

• پنتان

این ماده شیمیایی قابل اشتعال یک هیدروکربن اشباع غیر حلقوی است که در گروه آلکان قرار می گیرد. هر ملکول این ماده شیمیایی دارای پنج اتم کربن بوده و سه ایزومر ساختاری متفاوت دارد. پنتان یک ماده شیمیایی مایع و شفاف و با بویی شبیه به بنزین و دارای سرعت تبخیر بالا است. این ماده یک ماده حلال بوده و دارای نقطه اشتعال -49 درجه سانتی‌گراد است.

اثرات نامطلوب مسمومیت با پنتان

پنتان یک ماده خطرناک است که می‌تواند اثرات نامطلوبی برای سلامتی ایجاد کند. قرار گرفتن در معرض پنتان در صورت استنشاق، بلعیده شدن یا تماس با چشم یا بدن ممکن است رخ دهد و علائم قرار گرفتن در معرض پنتان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سوزش چشم و پوست

• سردرد

• سرگیجه

• آسیب به سیستم عصبی

• تاول و مشکلات پوستی

• ادم ریوی

کلام آخر

آنچه در این مطلب به بررسی آن پرداختیم معرفی انواع مواد شیمیایی قابل اشتعال است. همان طور که گفته شد مواد شیمیایی قابل اشتعال دارای انواع مختلفی هستند و هر کدام دارای نقطه اشتعال متفاوت دارند. از جمله مواد شیمیایی که در این مطلب به معرفی آن پرداختیم استون، متانول و... است.  شما می‌توانید تمام این مواد شیمیایی و دیگر مواد شیمیایی مورد نیاز خود را از رازی طب آریا کوشا تهیه کنید.